Ιστορία μιας πόλης podcast

Available Episodes

5 of 161

Χαλκίδα: Ένα μικρό κέντρο του κόσμου την Εποχή του Σιδήρου
Ποια ήταν η θέση της Χαλκίδας στο δίκτυο επικοινωνίας και εμπορίου του Ευβοϊκού Κόλπου μετά την πτώση των μυκηναϊκών ανακτόρων; Πώς τα ταφικά ευρήματα και τα εργαστήρια στο Λευκαντί αποκαλύπτουν κοινωνικές ιεραρχίες, τεχνική δεξιοτεχνία και πρώιμες μορφές αστικοποίησης; Και πώς οι Ευβοείς, μέσα από τη ναυτική τους δραστηριότητα, άνοιξαν τον δρόμο για τη μεγάλη διασπορά προς την Ιταλία και τη Σικελία;Η Αγιάτη Μπενάρδου συνομιλεί με την αρχαιολόγο Ξένια Χαραλαμπίδου, απόφοιτη του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας του ΕΚΠΑ με μεταπτυχιακές σπουδές στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, και μαζί αναζητούν την ταυτότητα μιας περιοχής που υπήρξε κοιτίδα καινοτομίας, θαλάσσιων διαδρομών και πρώιμης πόλης.Η Ξένια Χαραλαμπίδου είναι αρχαιολόγος και ερευνήτρια στο Ινστιτούτο Μεσογειακών Σπουδών του ΙΤΕ, καθώς και υποψήφια υφηγεσίας στο Université Paris 1 Panthéon-Sorbonne. Απόφοιτος του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας του ΕΚΠΑ, με μεταπτυχιακές σπουδές στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης και διδακτορικό με Άριστα από το ΕΚΠΑ, έχει πραγματοποιήσει μεταδιδακτορική έρευνα σε πανεπιστήμια της Ελλάδας, της Πολωνίας και της Ολλανδίας – στο ΕΚΠΑ, το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, τη Βαρσοβία και το Vrije Universiteit Amsterdam.Έχει συνεργαστεί με το Εργαστήριο Fitch της Βρετανικής Σχολής Αθηνών και το Ινστιτούτο Νανοεπιστήμης και Νανοτεχνολογίας του «Δημόκριτου», ενώ συνδυάζει τη μακροσκοπική με την αρχαιομετρική προσέγγιση στην έρευνά της. Το έργο της εστιάζει στις σχέσεις ανάμεσα σε ελληνικές μητροπόλεις, αποικίες και αυτόχθονες πληθυσμούς στην Κάτω Ιταλία και Σικελία (8ος–6ος αι. π.Χ.), καθώς και στην τεχνολογία, παραγωγή και χρήση της κεραμικής.Διευθύνει την ανασκαφή στο Τσικαλαριό Νάξου και συνδιευθύνει το πρόγραμμα στη Μητρόπολη–Γρόττα, ενώ συμμετέχει σε διεπιστημονικά ερευνητικά έργα σε διάφορες περιοχές της Ελλάδας. Έχει διδάξει στα Πανεπιστήμια Θεσσαλίας, Βαρσοβίας, Κύπρου και στο Vrije Universiteit Amsterdam, ενώ το 2026 θα διδάξει ως επισκέπτρια καθηγήτρια στο Université Paris 1.Στις δημοσιεύσεις της περιλαμβάνονται τρεις συλλογικοί τόμοι (και ένας υπό έκδοση), καθώς και πολυάριθμα επιστημονικά άρθρα για την αρχαιολογία και την υλική κουλτούρα του αρχαίου ελληνικού κόσμου.
--------
38:44
--------
38:44
Πώς ανακαλύφθηκε το σπουδαίο ιερό του ελληνιστικού κόσμου
Στο νέο επεισόδιο της σειράς «Ιστορία Μιας Πόλης», η Αγιάτη Μπενάρδου συναντά τον καθηγητή Κλασικής Αρχαιολογίας, Δημήτρη Μποσνάκη, και μαζί ξετυλίγουν το συναρπαστικό χρονικό της ανακάλυψης του Ασκληπιείου, ενός από τα σπουδαιότερα ιερά του ελληνιστικού κόσμου.Μέσα από την έρευνα, τα αρχεία και τις ανθρώπινες ιστορίες που τη συνοδεύουν, αποκαλύπτεται ένα πολύπλευρο αφήγημα: από τον αρχαιολόγο Ρούντολφ Χέρτζογκ και τον σκηνοθέτη Βέρνερ Χέρτζογκ έως τον Ιάκωβο Ζαρράφτη και τον Paton, πρόσωπα που με διαφορετικούς τρόπους συνέβαλαν στην ταύτιση του ιερού χώρου και στη διάδοσή του στο διεθνές κοινό.Μέσα από την έρευνα και το βλέμμα του Δημήτρη Μποσνάκη, το Ασκληπιείο αποκαλύπτεται όχι μόνο ως τόπος ιστορικής σημασίας αλλά και ως πεδίο ανθρώπινων ιστοριών, όπου τα «σημάδια ζωής» των αρχαιολόγων, των δημιουργών και των ίδιων των μνημείων συνεχίζουν να ζουν μέχρι σήμερα.Ο Δημήτρης Μποσνάκης είναι καθηγητής Κλασικής Αρχαιολογίας στο Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης. Σπούδασε Αρχαιολογία στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων και συνέχισε τις μεταπτυχιακές του σπουδές στο Πανεπιστήμιο της Βασιλείας.Έχει εργαστεί ως επιμελητής εκθέσεων στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης και για είκοσι χρόνια υπηρέτησε στην Αρχαιολογική Υπηρεσία, αρχικά ως συμβασιούχος και στη συνέχεια ως μόνιμος αρχαιολόγος, διευθύνοντας δεκάδες σωστικές ανασκαφές σε νησιά της Δωδεκανήσου.Η ερευνητική του δραστηριότητα επικεντρώνεται στην Αρχαιολογία του Θανάτου (γλυπτική, εικονογραφία, επιγραφές και ταφικά έθιμα). Το 2020 κυκλοφόρησε το βιβλίο του «Κατηφείη και Όνειδος - Ταπεινωμένοι και Καταφρονεμένοι Νεκροί» από τις εκδόσεις του Ταμείου Αρχαιολογικών Πόρων, μια μελέτη που φωτίζει άγνωστες όψεις της αρχαίας κοινωνίας μέσα από τα μνημεία των ταπεινωμένων και λησμονημένων νεκρών.
--------
50:11
--------
50:11
Ρήνεια, η άλλη Δήλος
Στην καρδιά των Κυκλάδων, δίπλα στο ιερό νησί του Απόλλωνα, βρίσκεται η Ρήνεια: ένας τόπος που έμεινε για αιώνες στη σκιά, χρησιμοποιήθηκε ως νεκρόπολη, ως χώρος εξορίας και τελετουργικής «κάθαρσης». Από τις παιδικές ταφές και τα σπάνια κοσμήματα μέχρι τις ενδείξεις βίαιων θανάτων, οι αρχαιολογικές ανασκαφές φανερώνουν ότι το νησί δεν ήταν ποτέ πραγματικά ακατοίκητο – απλώς δεν είχε φωνή. Τι κρύβει το χώμα της Ρήνειας; Και τι μας λέει αυτός ο σιωπηλός τόπος για τον τρόπο με τον οποίο οι αρχαίοι αντιμετώπιζαν τον θάνατο, την απώλεια και τη μνήμη; Ένα αρχαιολογικό μυστήριο που παραμένει εν μέρει θαμμένο κάτω από το φως του Αιγαίου.
--------
16:27
--------
16:27
Δήλος: H καρδιά των Κυκλάδων
Η Δήλος δεν είναι απλώς ένας ακόμη αρχαιολογικός χώρος. Είναι ένας τόπος που υπήρξε το ιερό νησί του Απόλλωνα και της Άρτεμης αλλά και κομβικό οικονομικό κέντρο του αρχαίου κόσμου. Από τις ανασκαφές αποκαλύπτονται ίχνη ζωής που ξεκινούν από τους πρώτους οικισμούς και φτάνουν ως τη ρωμαϊκή εποχή: αγορές, οικίες, αποθήκες, ναοί, αγάλματα, αγγεία, επιγραφές και απομεινάρια πολιτισμών από Ανατολή και Αφρική. Υπάρχουν ακόμη αινιγματικές μαρτυρίες για μυστηριακές τελετές και απόκρυφες λατρείες. Σήμερα, η Δήλος παραμένει ένας αρχαιολογικός θησαυρός σε εξέλιξη, με τις νέες τεχνολογίες να αποκαλύπτουν λεπτομέρειες που δεν βλέπει το γυμνό μάτι. Και για όσους εργάζονται εκεί –αρχαιολόγους, συντηρητές, επισκέπτες– είναι ένας τόπος όπου το παρελθόν δεν έχει σιωπήσει, απλώς ψιθυρίζει πιο προσεκτικά.
--------
22:18
--------
22:18
Ο Δεσποτόπουλος και το αθηναϊκό όνειρο του μοντερνισμού
Το όνομά του συνδέεται με μερικά από τα πιο εμβληματικά δημόσια κτίρια της Αθήνας — το Ωδείο Αθηνών, το σχολείο της Ακαδημίας Πλάτωνος, το νοσοκομείο «Σωτηρία». Ποιος ήταν όμως ο Ιωάννης Δεσποτόπουλος;Η διαδρομή του ξεκινά από τη Χίο και φτάνει στη Βαϊμάρη και το Βερολίνο, όπου διαμορφώνεται η σχέση του με τις αρχές του Μπάουχαους και γεννιέται η βαθιά του πίστη στην αξία της αρχιτεκτονικής εκπαίδευσης. Στην Ελλάδα, επιχειρεί να φέρει τις ιδέες του μοντερνισμού σε έναν τόπο γεμάτο αντιφάσεις, συγκρούσεις και πολιτικές αναταραχές.Στο έργο του συναντιούνται η μοντέρνα σκέψη με την ελληνική ιστορία. Η αρχιτεκτονική του διαδρομή περνά από διάφορα στάδια, επηρεασμένη έντονα από το κοινωνικό του όραμα. Το Ωδείο Αθηνών, ίσως το πιο εμβληματικό έργο του, λειτουργεί ως σύμβολο αυτής της σύγκλισης: ένα κτίριο που δεν είναι απλώς ένας πολιτιστικός χώρος, αλλά μια πρόταση για το μέλλον της πόλης.Ο Ιωάννης Δεσποτόπουλος αντιμετώπισε την αρχιτεκτονική όχι απλώς ως αισθητική έκφραση, αλλά ως εργαλείο για την αλλαγή της ζωής — της καθημερινότητας, της κοινωνίας, του ανθρώπου.Ο Λουκάς Μπαρτατίλας είναι διδάκτωρ Ιστορίας της Αρχιτεκτονικής από το Πανεπιστήμιο Bauhaus της Βαϊμάρης. Εξειδικεύεται στην μοντέρνα αρχιτεκτονική του 20ού αιώνα και ιδιαίτερα στη σύγχρονη κληρονομιά της σχολής του Μπάουχαους και στο έργο του Ιωάννη Δεσποτόπουλου. Σπούδασε αρχιτεκτονική στο Βόλο και έκανε τις μεταπτυχιακές του σπουδές γύρω από την «Τέχνη στον Δημόσιο Χώρο» από το Πανεπιστήμιο Μπάουχαους της Βαϊμάρης. Έχει καταγωγή από την Αθήνα και κατοικεί από το 2010 στο Βερολίνο.Το 2019 επιμελήθηκε την έκθεση «Από το κτίριο στην Κοινότητα: ο Ιωάννης Δεσποτόπουλος και το Bauhaus», η οποία πραγματοποιήθηκε από το Ινστιτούτο Γκαίτε σε συνεργασία με τα Αρχεία Νεοελληνικής Αρχιτεκτονικής του Μουσείου Μπενάκη και το Ωδείο Αθηνών με την υποστήριξη του Ομοσπονδιακού Υπουργείου Εξωτερικών της Γερμανίας. Από το 2022, η έκθεση βρίσκεται μόνιμα στο Ωδείο Αθηνών.Κατά το παρελθόν, έχει συνεργαστεί με ιδρύματα, πολιτιστικούς οργανισμούς και αρχεία στην Ελλάδα και τη Γερμανία, όπως ο Πολιτιστικός Οργανισμός ΝΕΟΝ και η Αντιδημαρχία Κοινωνίας των Πολιτών του Δήμου Αθηναίων για διάφορα συμμετοχικά και ερευνητικά έργα γύρω από την γειτονιά της Κυψέλης, το Ίδρυμα Robert Bosch, και το Αρχείο Αρχιτεκτονικής της Ακαδημίας Τεχνών του Βερολίνου. Αυτή την περίοδο συνεργάζεται με το Ίδρυμα Bauhaus Dessau για τη δημιουργία σειράς συμπεριληπτικών ξεναγήσεων για διαφορετικά κοινά στα ιστορικά κτίρια και το Μουσείο του Ιδρύματος.Εικόνα: Το Ωδείο Αθηνών φωτογραφημένο από τον Λουκά Μπαρτστίλα
--------
26:45
--------
26:45